Doğduğunuz Topraklar: Kars

BOĞATEPE KÖYÜ KARS KAŞARI Amaaaan tarihi bilgi geldi demeyin, hikaye çok ilginç dinleyin. 93 Harbine gidiyoruz. Malakanlar Ruslar tarafından Kars’a yerleştirilmiş ve yaylalık olsun diye Boğatepe Köyü tahsis edilmiş. Malakanlar derken! diyen olmuş olabilir, onu da açıklayayım. Malakanlar, Rus Çarı Deli Petro’nun çeşit çeşit uygulamalarına karşı çıkan ve Molokanizm’i bir hayat felsefesi olarak kabul eden insanlar. Tolstoy’un da bu halka desteği söz konusu. Peki Malakanların karşı çıktıkları konu ne? İçlerinde bizi ilgilendiren konuya odaklanıyoruz, o konu ise süt. (*Rusça’da Moloko süt, Molokan ise süt içen anlamına geliyor) Çünkü Ruslar’ın inancına göre, haftada sadece iki gün süt içme geleneği var ama Malakanlar’a göre süt, haftanın her günü içilebilir. İşte Malakanların bu süt isyanı, hikayenin sonunda bize gravyer peynirini armağan edecek. (Bruce Willis aslında ölü)     Malakanlar burada zavot yani mandıra kurmuş ve köyde yerleşim gittikçe artmaya başlamış. 1917 Bolşevik Devrimi’nden sonra Ruslar geri çekilince Malakanlar da memlekete dönme kararı alır. Bu kez, Kars’ın Türk egemenliğine geçmesiyle Boğatepe Köyü’nün yeni halkı, Tiflis’in Borçalı bölgesinde yaşayan Karapapaklar (Terekemeler) olur. Onlar da köyde gelenek halini alan mandıracılığı devam ettirir ve uzun yıllardır süregelen süt ve peynir üretiminde Boğatepe Köyü bir ikon haline gelir. (İkon = Seyahat blogger edebiyatında bir yerin önemli olduğunu vurgulamak için mutlaka kullanılması gereken sözcük)     Cumhuriyet Dönemi’nde peynirciliğin bir iş kolu olarak devreye alınması ve aktif olarak faaliyetlere başlanmasıyla köy tamamen peynir üretimine odaklanır ve 2005 yılında, köyün turizm açısından da en önemli yeri olan Türkiye’nin ilk peynir müzesi Zavot Eko Müze’si kurulur. BOĞATEPE KÖYÜ’NE NASIL GİDİLİR? Kars merkeze yaklaşık 40 km uzaklıkta bulunan köye gitmek için özel araba şart gibi. Uçak ya da Doğu Ekspresi ile Kars’a varınca araba kiralayarak köye ulaşabilirsiniz. Özellikle kış dönemi gidilecekse araba iyiden iyiye şart.  Eğer araçla gitmeyi düşünüyorsanız kış aylarında yolları biraz tehlikeli olabilen bir köy burası.  Bu yüzden köye gideceklerin dikkatli araç kullanmaları önerilir.       BOĞATEPE KÖYÜ GEZİLECEK YERLER Boğatepe, büyük ve küçük olmak üzere ikiye ayrılıyor. Müzenin bulunduğu yer Büyük Boğatepe oluyor. BOĞATEPE KÖYÜ PEYNİR MÜZESİ Kars’ın geleneksel gravyer ve kaşar üretiminin yapıldığı tek köy olan Boğatepe Köyü’nün gezilecek yeri yok denecek kadar az olsa da burayı önemli kılan ve bir eko müze olan Peynir Müzesi’ni görün derim. Türkiye’de nerede gravyer peyniri üretilir sorusunun cevabı olan bu köydeki müze, Boğatepe Köyü Çevre ve Yaşam Derneği tarafından yaptırılmış. Kars’ta yaşayan Malakanlar ve halen geleneklerini yaşatmaya devam eden Terekeme Türkleri’nin mandıra geleneğini yaşatan çalışmalarını müzede öğrenme imkanı buluyorsunuz. Caminin hemen yanındaki yeşil binanın alt katı müze, üst katı ise dernek faaliyetlerinin yürütüldüğü yer.      Abdullah Usta, Türkiye’nin ilk gravyer peynirini yapan usta imiş. Daha sonra farklı ustalar da gravyer peyniri üretmini devam ettirmiş. Yapımı çok zor bir peynir. Sütün gravyer peyniri haline gelmesi büyük emek istiyor. Üstelik bu peynirlerin yapımında, Boğatepe Köyü’de yetişen 650 çeşit bitki türünün kullanımı da söz konusu. Kars’ta en iyi kaşar ve gravyer nerede yapılır diye soranlar, cevabını Boğatepe’de bulacak. Ama burada bulacağı tek şey peynir olmayacak elbette.          Boğatepe Peynir Müzesi’ne girişler ücretsiz. Kışın gidildiğinde kimseye denk gelmemeniz de normal. Müzede dışarıdan daha soğuk olması sebebiyle çok uzun durulamıyor. Şayet yazın ziyaret edecekseniz köyden aldığım bilgilere göre epey ilgi görüyormuş müze. Peynir tadımlarının da yazın yapıldığını belirteyim. Ve duyduğuma göre, yazın bu müzede çikolata yapımı da denenecekmiş.       BOĞATEPE GEÇİDİ Burası 2.344 rakımlık yüksekliğiyle Kars’ın en yüksek noktası. Kışın kar küreme araçlarının en çok mesai yaptıkları yer olan Boğatepe Geçidi’nin tabelasını arkanıza aldığınızda gözün gördüğü en son noktaya kadar kar görüyorsunuz. Yoldan çok araba geçmediği için tam bu noktada bir fotoğraf çekin. Elbette yine de dikkati elden bırakmayın. Çünkü yollar kaymaya çok müsait. Fakat yol, müthiş fotoğraflık. BOĞATEPE KÖYÜ’NDE NE YENİR? Bir peynir ana vatanında elbette peynir yenir.