Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye'de de kentleşme konusunda sıkıntılar yaşanıyor. Ama bu sorun bizim gibi az gelişmiş ülkelerde daha fazla hissediliyor. Bunun da nedeni hiç kuşku yok ki kentleşme politikalarının ya da kentleşme planlarının gerçekçi olmayışıdır.

Elbette Türkiye, belirli dönemlerde kentleşme konusunda birtakım politikalar hazırlamıştır. Bundan sonra da hazırlamaya devam edecektir. Ama asıl sorun politika belirlemek değil hazırlanan politikanın uygulanmasıdır.

Ben belirli yıllarda hazırlanan planlara göz attığımda şunu net olarak gördüm ki her plan kendinden önce gelen plandan tamamen zıtlıklar taşıyor. Yani planları hazırlayanlar ya geleceği doğru bir şekilde öngöremiyor ya da o anki şartlara göre plan yapmakla yetiniliyor. Yoksa bunun başka bir izahı olamaz.

Dediğim gibi asıl mesele planların uygulanabilmesidir. O hazırlanan planlar uygulanabilseydi bugün kentlerde sorunlar da çok fazla hissedilmezdi. Ortaya çarpık kentleşme, gecekondulaşma, aşırı sanayileşme gibi sorunlar çıkmazdı.

Kentleşme konusunda plan yapan en önemli kurumların başında yerel yönetimler yani belediyeler de geliyor. Ve aynı şekilde belediyelerde de kentleşme konusunda ciddi sorunlara şahit oluyoruz.

Çok merak ediyorum belediyelerde görev yapan şehir planlamacıları ne iş yapıyor?

Sadece yol ve kavşakları mı, altgeçit ya da üstgeçitleri mi planlıyorlar?

Özellikle bizim Gebze bölgemiz gibi sürekli göç alan ve nüfusu artan kentlerde planların daha ciddi olarak hazırlanması gerekirken tam tersine baştan savma yapılıyor.

Gelen göçlerin değerlendirilmesi, sanayileşmede yer seçimleri, bölgesel kalkınma ve kentsel büyüme gibi konuların ciddi bir şekilde ele alınması gerekiyor. Aksi taktirde içinde yaşadığımız kentlerimiz ileride daha karmaşık ve yaşanılamaz hale gelecektir.

Şöyle bir etrafınıza bakın ne demek istediğimi anlayacaksınız.

Mantar gibi türeyen inşaatları, sanki marifetmiş gibi her boş alanı dolduran siteleri göreceksiniz. Öyle alelacele, para kazanma hırsıyla yapıldıkları belli olmuyor mu?

Halbuki belediyelerin bu konuda yol gösterici olması gerekiyor. Hatta ciddi yaptırımları ve teşvikleri olmalı. Hangi mahallelerin kalkınma alanı olacağı, hangi noktaların ticaret merkezi olacağı, nerelerde yerleşim alanlarının yoğunlaşacağı, sanayinin nerede kümeleneceği önceden bir plan çerçevesinde hazırlanmalı.

Eskiden "Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler" anlayışı hakimdi ve herkes kafasına göre takılabiliyordu. O anlayış çoktan geride kaldı ve terk edildi. Ama ne yazık ki bizde hala o eski zihniyet devam ediyor.

Belediyeler bu konuda kendisini yenilemeli. Kalifiye elemanlarla kentleşme konusuna ciddi anlamda kafa yormalı. Ve sadece kent merkezleri değil şehrin her mahallesi, her sokağı masaya yatırılarak yeniden değerlendirilmeli.

Yoksa ben büyük kentim demekle büyük kent olunmuyor. Onun gereklerini de yerine getirmeniz gerekiyor. Umarım yerel yöneticilerimiz bu konuda daha duyarlı olur. Çünkü bu kent, bu şehir hepimizin ve hepimiz daha iyi kentlerde yaşamayı hak ediyoruz.

UZMAN KENTLER

Kentleşme konusunda planlama yapılırken asıl dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da şehirlerimize belirli kimlikler kazandırabilmek olmalıdır. Başka bir ifadeyle kentler arasında bir uzmanlaşma sağlanmalıdır.

Yani kentler, yapılarına ve potansiyellerine göre turizm kenti, sanayi kenti, ticaret kenti kültür sanat kenti ve spor kenti gibi belirli alanlarda uzmanlaşacak şekilde planlanmalı. Belediyelerimizin projeleri de buna göre hazırlanmalı. Mesela Dilovası sanayi kenti, Darıca turizm ve spor kenti, Çayırova ticaret kenti olarak şekillendirilmeli. Gebze ise belirli bölgelere ayrılarak tarih ve kültür kentinin yanı sıra ticaret ve sanayi kenti olarak da uzmanlaşmalı. Ayrıca teknokent olarak da planlanmalı. Belediye yöneticileri de bunlara uygun vizyon projeleri hayata geçirmeli.

Bu sağlandığı takdirde kentlerimiz belirli alanlarda uzmanlaşacağı için yurt içi ve yurt dışında da tanınır hale gelebilir. Böylece kentlerimizin akılda kalıcılığı da büyük ölçüde sağlanır ve herkes Türkiye'nin neresinde yaşıyorsa yaşasın sanayi kenti dendiğinde bir kenti, turizm kenti dendiğinde diğer kenti örnek verebilir.

İşte asıl o zaman model şehir kimliğini kazanabiliriz. Hem de hep söylenen "marka şehir" kavramı da bu şekilde ete kemiğe bürünmüş olur.