Gebe ve bebek ölümlerinin azalmasında erken gebelik farkındalığının son derece önemli olduğu, doğum öncesi bakıma geç başlanmasının anne ve bebek ölüm riskini arttırdığı belirtiliyor. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi öğretim elemanları Doç. Dr. Sena Dilek Aksoy, Dr. Öğr. Üyesi Resmiye Özdilek ve Öğr. Gör. Dr. Nafiye Dutucu tarafından gerçekleştirilen kadınların gebeliklerini öğrenme zamanı, şekli ve ilk doğum öncesi izleme gitme zamanları gibi değişkenlerin sağlık algısı ile ilişkisinin ele alındığı araştırmada gebelikte erken farkındalığın önemi bir kez daha ortaya konuldu. Araştırmanın bulgularına göre eğitim ve gelir durumu düşük, toplam gebelik ve doğum sayısı yüksek olan gebelerin sağlık algıları olumsuz etkileniyor. Sağlık algısı olumsuz etkilenen gebeler ilk izlemini daha geç yaptırıyor ve erken dönem risklerin tespitinde gecikme oluyor.

Gebelikte ilk izlem erken yapılmalı

Kocaeli ilinde bir kamu hastanesi gebe izlem birimine 31 Ocak-31 Mayıs 2023 tarihleri arasında başvuran 256 gebe ile gerçekleştirilen araştırmada gebeliklerini evde idrar testiyle öğrenenlerin oranının yüzde 69,9 ve kan testi ile öğrenenlerinin oranının yüzde 30,1 olduğu belirlendi. Yaşları 18-43 arasında değişen gebelerle yapılan çalışmada gebeliğin ortalama 3 ila 8’inci haftalarında öğrenildiği tespit edildi. Gebelerin yüzde 86,7’sinin sekizinci haftaya kadar ilk izlemlerini (gebelik muayenesi) yaptırırken ilk on haftada ise bu oran yüzde 93’e yükseldiği saptandı. Sağlık algısı düzeyinin ise ortalama yüzde 51,87 olduğu görüldü. Çalışmada gebelikte istenmeyen durumların önlenmesi için ilk gebelik izleminin önemli olduğu vurgulandı.

Öğrenim ve gelir durumu gebeyi etkiliyor

Doç. Dr. Aksoy, Dr. Öğr. Üyesi Özdilek ve Öğr. Gör. Dr. Dutucu toplam gebelik sayısı ve daha önceki doğum sayısı arttıkça SAÖ (Sağlık Algısı Ölçeği) puan ortalamalarını düştüğü belirtti.  Son gebelik üzerinden geçen sürenin sağlıklı bir gebelik açısından son derece önemli olduğu vurgulandı. Kesitsel yöntemle gerçekleştirilen çalışmada öğrenim ve gelir durumunun düşük olduğunu söyleyen gebelerin SAÖ puan ortalamalarının düşük olduğu görüldü. Eğitim ve gelir düzeyinin artması sağlık algısını olumlu etkileyerek gebenin erken süreçte kendisi ve fetüs için düzenli kontrollerini yaptırmasını sağladığı ifade edildi.

Acta Medica Nicomedia’da yayınlanan çalışmada kadınların ideal gebelik sayısı ve aralığına karar vermelerinde eğitim düzeyleri ile sağlık algılarının etkili olduğu belirtildi.

En çok adet gecikmesi yaşanıyor

Genel olarak görülen hamilelikte karşılaşılan durumlar arasında: bulantı, kusma, baş dönmesi, koku hassasiyeti, adet gecikmesi, uyku hali, meme dolgunluğu, sık idrara çıkma olduğu belirlendi. Çalışmada gebeler hamilelik belirtileri ile ilgili en çok adet gecikmesi yaşadıklarını ifade etti. Araştırmaya katılanların yüzde 69,1’i adet gecikmesi, yüzde 30,1’i bulantı-kusma ve yüzde 27,7’si uyku hali yaşadığı tespit edildi.

Gebelikte Karşılaşılan Durumlar

Değişkenler

Sayı

Yüzde

Bulantı-Kusma

Evet

Hayır

77

179

30,1

69,9

Baş dönmesi

Evet

Hayır

45

211

17,6

82,4

Koku hassasiyeti

Evet

Hayır

49

207

19,1

80,9

Adet gecikmesi

Evet

Hayır

177

79

69,1

30,9

Uyku hali

Evet

Hayır

71

185

27,7

72,3

Meme dolgunluğu

Evet

Hayır

45

211

17,6

82,4

Sık idrara çıkma

Evet

Hayır

48

208

18,8

81,2

Sağlık algıları olumsuz etkileniyor

Doç. Dr. Sena Dilek Aksoy, Dr. Öğr. Üyesi Resmiye Özdilek ve Öğr. Gör. Dr. Nafiye Dutucu, sağlık çalışanlarının gebelik planlayan ya da gebe kalma riski olan kadınlara gebeliğin erken dönemleri ve erken dönemde fetüs sağlığını olumsuz etkileyecek uygulamalar hakkında bilgilendirme yapmalarını önerdi. Ayrıca sağlık profesyonellerinin eğitim ve gelir durumu düşük, toplam gebelik ve doğum sayısı yüksek gebelere gebelik izlemi bakımını ulaştırmada daha dikkatli davranmaları gerektiği vurgulandı.