Son günlerin, hatta son ayların ana gündemi olarak hep emekliler konuşuldu ve konuşulmaya da devam ediyor. Belki 3 Temmuzda yapılacak zamla emeklilerin konuşulması gündemden düşer diye düşünenler olabilir ama bence bırakın düşmeyi, daha çok konuşulacaktır. Çünkü emeklilerle ilgi yaşanılan bu sorun 2000 yılından itibaren başlamıştır. Yasalarda belirtilen prim gün sayısı ve yaş kriterlerini yerine getirenler emekli olmak istediklerinde ve SSK Emekli maaşları hesaplanırken birçok unsur dikkate alınır. Bunlardan bazıları şöyledir.: Kişinin işe başlama yani sigortasının başladığı tarih  Kişiye ödenen prim gün sayısı Yatırılan primin miktarı Kişinin emekli olduğu yıl Kişinin sigortalılık süresi Kişinin yaşı Bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Kurumu sigorta sistemi yani çalıştığı iş kolu (4A,4B ve 4C)   Bu maddelerden özellikle kişinin sigortasının başladığı yani ilk işe başladığı tarih ve çalıştığı yıllar, emekli aylığı hesaplamasında çok etkilidir.   Çünkü ülkemizde emeklilik sisteminde 3 dönem için farklı hesaplamalar söz konusudur. Bu 3 dönem şu şekilde: 2000 yılı öncesi primlerinin %70’i emekli maaşında etkilidir. Bu durum 2000-2008 yılı arasında emekli olanlar için %64-%50 iken , 2008 yılı sonrası için %40-%37 şeklindedir.  Görüldüğü gibi, karma sisteme göre üç ayrı kısmi aylık belirlenerek aylık hesaplanması, kendi içinde de eşitsizliğe neden olmaktadır. Ekim 2008 sonrası dönem için aylık kayıpları büyüdüğünden, özellikle 2017 yılından sonra emekli olanların aylıklarına önceki dönemlerde yapılan iyileştirmeler yansıtılmadığından, son beş yılda bağlanan emekli aylıkları giderek küçülmüş ve en az aylık ödemesi ile çözüm aranmaya çalışılmıştır.             Prim kazançları ve prim ödeme gün sayılarına göre farklı aylıklar hesaplanırken, 10.000 TL’nin altında kalan emeklilere tek bir ödemenin yapılması, kendi içinde adil olmayan bir uygulama olarak değerlendirilmektedir. Emekli aylıklarında eşitliğin sağlanması için intibak yapılmalı ve karma sistem yerine tek bir sistem üzerinden emekli aylığı hesaplamaları getirilmeli, %35 kadar inen taban aylık bağlama oranı %70 olarak değiştirilmelidir. Ya da çıkarılacak yasayla en az emekli aylığı asgari ücret kadar olmalıdır. Yoksa halkın gözünde güvenini yitirmiş TÜİK verilerine göre enflasyon oranı ve kesin olmamakla beraber Sayın Cumhurbaşkanının yetkisiyle 3-5 puan daha arttırılarak yapılacak zam; emeklinin yarasına merhem olmaz. Emekli aylığı memur emeklilerinin ve diğer emeklilerin en önemli kara gün dostu olduğu akıllardan silinmemelidir. Cengiz Ceylan Eğitimci Yazar