14 Ekim 2022 tarihinde akşam saatlerinde Televizyon ekranlarında “SON DAKİKA” Yazısını okuduğumuzda içimizi bir korku, bir endişe kapladı. Dudaklardan inşallah kimseye bir şey olmaz. Duaları döküldü. Çünkü TTK Amasra İşletmesi’nde akşam 18.15 saatlerinde bir patlama meydana gelmişti Maden ocağının içerisinde çok sayıda madencimiz bulunuyordu. Eminim benim aklıma ilk gelen şey,, haberi izleyen, duyan herkesin aklına gelenle aynı şeydi. Çünkü maden ocaklarında meydana gelen kazalar, patlamalar, adı ne olursa olursun işin sonu ölüm demekti, acı demekti, gözyaşı demekti. Kapanmayan acı ve derin bir yara demekti.
Patlamanın ardından yetkililer gelişmelerle ilgili açıklamalarda bulunurlar, baş sağlığı ve sabır dilerler. Olayı araştırmak için Cumhuriyet savcıları, müfettişler gönderilir, mahkemelere taşınır. Buraya kadar her şey olması gibidir. Bir sorun yoktur. Ne zaman ki iş mahkemelerde görüşmeye başlanırsa, her şey bir durağanlığa girer, mahkeme mahkeme üstüne duruşmalar sürer gider. Sonuç; ortada gözü yaşlı anne ve babalar, dul kalan eşler, yetim kalan çocuklar ve yaşam boyu sürecek acılardan başka bir şey değildir.
Maden kazaları genellikle Grizu patlaması, • Kömür tozu patlaması, • Göçük, • Ocak yangınları, • Su baskını, • Şev kaymaları, gaz sıkışması, metan gazı patlaması, karbon monoksit zehirlenmesi, kaynaklı kazalardır. Her şey saniyeler içinde gerçekleşir. Bu kazaların olmaması, yaşanmaması için bir şeyler yapılamaz mı? Maden ocaklarında en maliyetli harcama emniyet tedbirlerine yapılan harcamadır. Alınan emniyet tedbirleri sayesinde ölümcül kazaların sayısı ciddi şekilde azalmıştır.
Peki, maden kazalarında en çok ölümler ülkemizde mi oluyor. Tabiî ki hayır. Dünya’da da çok sayıda maden kazaları yaşanmakta ve çok sayıda ölümler meydana gelmektedir.
Dünyadaki en ölümcül maden kazaları ile ilgili bir sıralamaya göre; Çin, Fransa ve Japonya başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesindeki maden ocaklarında meydana gelen kazalarda, binlerce kişi hayatını kaybetmiş.
Tarihte meydana gelen en fazla ölümlü 15 maden kazasında Yedi bin altı yüz kırk üç (7643) maden işçisi yaşamını yitirdi. Şimdiye kadar ki en çok ölümlü maden kazası, 1942 yılında Çin’de meydana geldi. Çin’deki kazada (1.549 )kişi öldü.
Çin (Honkeiko kömür madeninde 26 Nisan 1942'de, dünyanın en çok ölümlü kömür madeni kazası meydana geldi. Madende gaz ve kömür tozu karışımının neden olduğu patlamada bin beş yüz kırk dokuz (1549) kişi hayatını kaybetmişti.)
Fransa (10 Mart 1906'da Courrieres’ te meydana gelen kazada, bin doksan dokuz (1099) kişi hayatını kaybetti.)
Japonya (Japonya tarihinin en ölümlü maden kazası, 15 Aralık 1914’te Kyuşu adasında Mitsubişi Hojyo kömür madeninde meydana geldi. Altı yüz seksen yedi (687) kişi yaşamını yitirdi.)
Çin (9 Mayıs 1960 tarihinde Çin’in Şanzi eyaletinde Laobaidong kömür madeninde metan gazı patlamasının yol açtığı kazada, Altı yüz seksen dört ( 684) kişi hayatını kaybetti. Bu, Çin’in en ölümlü ikinci kömür madeni kazasıydı.)
Japonya (Kaza, 9 Kasım 1963'te Japonya’da Mitsui Miike’ de meydana geldi. Dört yüz elli sekiz ( 458 ) madencinin yaşamını yitirdiği, Bu, Japonya’da meydana gelen en ölümlü ikinci kömür madeni kazası oldu.)
İngiltere (Birleşik Krallık tarihinde en kötü maden trajedisi olan Senghenydd Kömür Ocağı felaketi, Galler’de 14 Ekim 1913 tarihinde meydana geldi. Yer altında kömür tozu patlamasının neden olduğu felakette 439 kişi öldü.)
Güney Afrika (1960 yılına meydana gelen maden kazasında Dört yüz otuz beş (435) kişi yaşamını yitirdi.)
Zimbabwe (6 Haziran 1972'de Rodezya'da, şimdi adıyla Zimbabve'nin Wankie kömür madeninde bilinmeyen bir nedenden patlama yaşandı. 3 madencinin cansız bedenine ulaşıldı. Dört yüz yirmi sekiz (428) madenciye ise ulaşılamadı
İngiltere (1866 yılına meydana gelen maden kazasında Üç yüz seksen sekiz (388) kişi yaşamını yitirdi.)
Hindistan (Hindistan'ın Dhori kömür madeninde 28 Mayıs 1965'te yaşanan grizu patlaması ve ardından çıkan yangın sonucunda Üç yüz yetmiş beş (375 ) madenci hayatını kaybetti.
Hindistan (27 Aralık 1975'de Chasnala maden ocağında patlama yaşandı. Metan gazının alev alması sonucunda yaşanan patlamayla madenin çatısı çöktü ve madeni su bastı. Üç yüz yetmiş iki (372) madenci su ve yıkıntı altında can verdi .)
ABD (Monongah kömür madenlerine ait iki ayrı madende 6 Aralık 1907'de grizu ve kömür tozu patlaması yaşandı. Çoğunluğunu italyan göçmenlerin oluşturduğu 361 madenci hayatını kaybetti.)
Türkiye (Soma Faciası, 13 Mayıs 2014'te Türkiye'nin Manisa ilinin Soma ilçesindeki kömür madeninde çıkan yangın nedeniyle Üç yüz bir (301) madencinin ölümüyle sonuçlanan madencilik kazası. Facia, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en çok can kaybı ile sonuçlanan iş ve madencilik kazası olarak kayıtlara geçti. Soma Holding şirketlerinden Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilen maden ocağında, patlamaya elektrikli ekipmanların sebep olduğundan şüphelenildi.
İtalya (1985 yılında gerçekleşen maden kazasında İki yüz altmış sekiz ( 268) kişi yaşamını yitirmiş. )
Türkiye (Ülkede en büyük ikinci maden faciası, 1992'de Zonguldak'ın Kozlu ilçesinde yer alan Türkiye Taş Kömürü İşletmesine bağlı kömür ocağında meydana geldi. Buradaki grizu patlamasında İki yüz altmış üç (263) madencimiz hayatını kaybetmişti.
Türkiye’de meydana gelen maden kazalarının istatistikleri maalesef çok eski tarihlere dayanmamaktadır. Sadece yakın tarihteki kazalar hakkında bilgi günümüze kadar ulaşmıştır.
1941'den bugüne kadar Türkiye'nin birçok bölgesinde yer alan kömür ve diğer maden ocaklarında yaşanan, pek çoğu grizu patlaması, göçük ve yangından kaynaklı olmak üzere iş kazalarında 3 binden fazla işçi hayatını kaybetti. Bu kazalarda 100 bini aşkın kişi ise yaralandı.
En son maden kazası, dün Bartın'da Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessese Müdürlüğü'ne bağlı maden ocağında patlama sonucunda meydana geldi. Patlama sonrası bölgeye giden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu,nun yaptıkları ortak açıklamaya göre can kaybının şimdilik 40 olduğu, 11 yaralının hastanede tedavi gördüğü, 58 madencinin kurtarıldığı ve 1 madenci ile de belirsizlik olduğu açıklandı.
Türk milleti olarak dileğimiz öncelikle vefat sayısını artmaması ve bundan sonra bu tür ölümcül kazalarının bir daha yaşanmamasıdır
Maden ocağı şehitlerine Allah’tan rahmet, ailelerine sabır ve baş sağlığı diliyorum
Cengiz Ceylan
Eğitimci-Yazar.