Bugün otizm farkındalık günü... Çevremizdeki her 54 çocuktan 1'i günümüzde otizm. Otizmin neden bu kadar arttığı da çevresel toksinler, beslenme bozuklukları, kullanılan ilaçlar, radyasyon vb ışınların etkileri, kötü alışkanlıklar gibi faktörlere bağlı olsa da nedeni tam olarak bilinmemektedir. Peki otizm hastalık mıdır? Hayır değildir. Otizm nörogelişimsel bir bozukluktur, doğuştan gelir. Peki Otizm Spektrum Bozukluğu ile ilgili neleri yanlış biliyoruz? Olumsuz anne-çocuk ilişkisi otizme neden olur mu? Olumsuz anne-çocuk ilişkisi pek çok soruna neden olur ama otizm bunlar arasında değildir.   TV, tablet, telefon otizme neden olur mu? Çocuklarımızın kaliteli etkileşim kurması, dikkat eksikliği olmaması tarzındaki durumlarla karşılaşmamak için bunları çocuklardan uzak tutmak isteriz. Otizmli çocuk bunlara maruz kaldığında daha çok dikkat eksikliği ortaya çıkarır normal gelişim gösteren çocuklara oranla ama otizme yol açmaz. Var olanı tetikler.   Aşılar otizme neden olur mu? Hayır, böyle bir veri bulunmamaktadır. Yoksul kesimlerde daha mı fazla otizm görülmektedir? Yoksulluğa bağlı beslenme problemleri, uyaran eksikliği görülebilen durumlar arasında olsa da emin olun otizm din, dil, ırk, sosyoekonomik düzey ayırımı yapmamaktadır.   İlaç kullanımına ve beslenmeye dikkat edersek otizm ortadan kalkar mı? ERKEN YAŞTA, ERKEN TANI VE DOĞRU MÜDAHALE, DOĞRU BİR EĞİTİM SÜRECİNE GİREN HAFİF-ORTA DÜZEY DESTEĞE İHTİYACI OLAN BİREYLERİN BİR KISMININ TANISININ KALKTIĞI VEYA DAHA AZ DESTEĞE İHTİYAÇ DUYDUĞU BİLİNMEKTEDİR. Tanıyı kaldıran ilaç veya beslenme değildir. Tabi ki bunlar çok önemlidir, kullanılması gerekir, beslenmeye dikkat edilmesi gerekir ama BİLİMSEL DAYANIKLI EĞİTİM UYGULAMALARI ERKEN YAŞTA ÇOK ÖNEMLİDİR.   Otizmli olan bireylerin çoğu aslında üstün zekalı mıdır? Üstün zekalı olabileceği gibi zihinsel yetersizliği olan bireylerde olabilir.   At, yunus vb terapiler otizm tedavisinde işe yarar mı?  Aslında bütün insanlara iyi gelebilir. Hepimizin regülasyonunu arttırır yalnız bu tip terapilerin bilimsel dayanağı yoktur.   Göz teması kurmayan çocuklar otizmli midir? Otizmin belirli belirtileri arasında yer alsa da, tek bir belirtiye göre belirlemek doğru değildir. Bu tip belirtilerin birden çok sebebi olabileceği unutulmamalı ve şüpheye neden olan durumlar için uzman görüşü alınmalıdır.   Otizm Spektrum Bozukluğu hafif, orta, ağır düzeylerle ifade edilmektedir. Atipik otizm ve Asperger Sendromu hafif olarak, Otistik Bozukluk orta olarak, Rett Sendromu ve Çocukluk Dezintegratif Bozukluk ise ağır olarak nitelendirilmektedir.   Otizmin tipik belirtilerini bir çoğumuz biliyoruz. Kısaca üzerinden geçmek gerekirse; İlişki kurmakta güçlük/zorluk Herşeyin aynı olmasını istemek, değişikliklere aşırı tepki vermek, rutini bozulmasın istemek Uygunsuz ve sebepsiz yere gülmek, ağlamak Sıklıkla değişen duygu durumu Aşırı hareketlilik veya tam tersi aşırı hareketsizlik Tehliklere karşı duyarsızlık, tehlikleri fark edememek Göz temasının az ya da hiç olmaması Sürekli aynı oyunları oynamak Sembolik oyun oynayamamak Motor hareket gelişiminde düzensizlik Acıya karşı duyarsızlık Cevap vermek yerine söyleneni tekrar etmek Yalnız kalmaktan hoşlanmak Temastan kaçınmak Adı ile seslenildiğinde bakmamak Objeleri kendi etrafında çevirmek, kendi etrafında dönmek, dönen nesnelere odaklanmak Objelere gerekesiz şekilde bağlanmak Seslere karşı aşırı duyarlılık/aşırı duyarsızlık Sese karşı uygunsuz tepki verme ya da hiç tepki vermeme Normal öğrenme metodlarına karşı duyarsızlık Bir sebep olmadan strese girmek Bunlardan bir kaçına evet diyorsanız, çok geçmeden uzman tarafından değerlendirme yapılması gerekmektedir.   Şimdi erken belirtilere baktığımızda; 3 aylıkken sese yönelmezler, 6 aylıkken anne-babaya gülümsemezler, 12 aylıkken istediklerini işaret ederek gösteremezler ve bu zamanda tekil kelimelerle konuşamazlar, 2 yaşında basit cümleler kuramazlar. 3-6 yaşları arasında; taklit davranışlarında sınırlılık vardır, temastan kaçınırlar, oyuncaklarla işlevi dışında oynarlar, öfke kontrolünde sorun yaşarlar... Evet bunları gördünüz ve şüphelendiniz, öğretmeniyle görüştünüz aynı görüşte ne yapacağız? Hastaneye müracaat edeceğiz, çocuk psikiyatrisine gidip değerlendirme isteyeceğiz, çocuğumuza testler uygulayacak ve hastanede tıbbi değerlendirmesi çocuğun detaylı bir şekilde yapıldıktan sonra, diyelim ki tanı konuldu sonra ne olacak? Eğitsel tanılama süreci için Rehberlik Araştırma Merkezi'ne gidilecek, bireysel özelliklerine, gelişimine, gereksinimine göre eğitim programları hazırlayıp, çocuğun nerede eğitim görebileceği gibi bir çok durum ile ilgili değerlendirmeleri yapılacak. Tanı almak sizi korkutmasın, çocuğunuzun eğitimi, topluma adaptasyonu, bağımsız hareket becerileri, yaşamını idame ettirebilmesi için oldukça önemlidir. Lütfen ihmal etmeyin, kaybedecek tek bir çocuğumuz bile yok bunu unutmayın.                                                                                             Simge Çelik Korkmaz